دورۀ انتقالی گاو (transition period) زمانی حیاتی و در عین حال پرخطر برای گاوهای شیری است. در طول این دوره، از آنجائیکه گاوها برای شیردهی آماده می گردند بدن آنها شروع به تولید شیر می کند و در عین حال برای باروری بعدی بدنشان تخمک سازی می کند، تغییرات متابولیکی شدیدی را متحمل می گردند.
هدف از مدیریت این دوره این است که تا جای ممکن مصرف خوراک و علوفۀ خشک را بالا نگه داشت تا از کاهش تمایل گاو به مصرف خوراک که معمولاً در دورۀ انتقالی بروز می کند، جلوگیری کرده باشیم. به همین نسبت کنترل میزان دریافت انرژی گاو نیز در این دوره حائز اهمیت است که نمی بایست خیلی بالا یا خیلی پایین باشد. به علاوه، از آنجائیکه استرس می تواند تأثیر منفی بر روی متابولیسم حیوان داشته باشد بایستی تحت کنترل باشد.
ارتقاء میزان دریافت انرژی به منظور افزایش تولید شیر
چنانچه سطح انرژی گاو متعادل نباشد، برای تولید میزان زیادی شیر ناچاراً از چربی موجود در بدن استفاده می کند بنابراین ضمن از دست دادن موقعیت بدن و موفقیت برای تولیدمثل های بعدی، یک شیردهی پایدار و باثبات را نیز از دست خواهد داد.
چنانچه مصرف خوراک افزایش یابد و نمودار وضعیت بدنی او نیز افت نکند، شاید اندکی کاهش در شیردهی اتفاق بیفتد اما در طول دورۀ شیردهی به ثبات بهتری خواهد رسید. مهم ترین چیز در اوایل دورۀ شیردهی میزان انرژی دریافتی از خوراک به خصوص گلوکز است که عمدتاً از نشاسته و علوفه با هضم بالا به دست می آید. در اینجا بایستی خاطر نشان ساخت که حفظ تعادل بسیار حائز اهمیت است، چرا که نشاستۀ بالا خطر اسیدوز را بالا می برد که همین منجر به بروز التهابات گوارشی می گردد. به منظور نتیجه گیری بهتر، دامداران گاو شیری بایستی سطح کربوهیدرات غیر فیبردار را در رژیم خوراکی گاوشان از اوایل دوره تا اوج شیردهی تدریجاً و به آرامی افزایش دهند تا به حیوان مجال دهند که خود را سازگار سازد.
ارتقاء سطح انرژی به منظور افزایش تولیدمثل و باروری
حفظ سلامت بدن و افزایش مصرف خوراک در دورۀ انتقالی نه تنها به پایداری شیردهی کمک می کند بلکه بر روی کیفیت تولیدمثل در دورۀ بعدی باروری نیز تأثیر مثبت دارد.
نقصان شدید گلوکوز و یا از دست دادن چربی بدن به منظور تولید شیر در گاو، تأثیر مستقیم بر روی کیفیت تخمک ها می گذارد. بنابراین گاوهایی که به لحاظ سطح انرژی خیلی نامتعادل هستند شانس باروری به موقع نخواهند داشت. یک دورۀ انتقال موفق از بروز این مشکلات جلوگیری می کند اما برای آن دسته از گاوهایی که مشکل دارند دورۀ استراحت می تواند کمک کننده باشد.
این دورۀ استراحت – بازه ای از زمان پس از آخرین زایمان گاو تا زمانی که دامدار دوباره تصمیم به جفتگیری گاوها بگیرد – بین 50 تا 70 روز زمان می برد. بنابراین بسیار مهم است که دامدار گاوها را به دو گروه تقسیم بندی نماید: آن دسته از گاوهایی که با چالش هایی مواجه شدند و دیگری آن دسته که دورۀ انتقالی خوب و سلامتی را پشت سر گذاشته اند. آن دسته از گاوهایی که در دورۀ انتقالی با چالش هایی مواجه بودند مثلا وزن زیادی از دست دادند یا یکی از پاها با مشکل روبرو شده و یا هر مسألۀ دیگر، به دورۀ استراحت طولانی تری نیاز دارند. در این مدت گاو فرصت لازم برای بازگشت به وضعیت بدنی مناسب و سالم را می یابد و بدین ترتیب شانس باروری هم افزایش می یابد.
6 نکته در رابطه با مدیریت دورۀ انتقال
دورۀ انتقال و مدیریت آن به معنای موشک هوا کردن نیست اما بسیاری از دامداران در این دوره دچار اشتباه می گردند. در اینجا ما به ذکر 6 نکته پرداخته ایم که هم به افزایش شیردهی کمک می کند و در عین حال به تولید مثل موفق منجر می گردد.
1.فضای مناسب برایشان فراهم کنید. شما حداقل به 76 سانتیمتر فضا برای هر گاو نیاز دارید تا قادر به دریافت میان انرژی و غذای کافی گردد. چنانچه از سرپیچ استفاده میکنید بایستی تعداد سرپیچ ها از تعداد گاوها بیشتر باشد تا فضای مابین گاوها کافی باشد.
2.از پروتکل های مدیریتی "دقیقا به موقع" استفاده کنید. این شامل پیاده روی گاوها در هر ساعت می شود و خواهید دید که به محض فرا رسیدن زمان زایمان، گاو به سمت آغل مخصوص زایمان حرکت می کند. چنانچه گاو در طویله قرار دارد و شما قادر به تحرک ساعت به ساعت او نیستید، پیشنهاد می کنیم که او را کم تر از 2 روز و یا بیشتر از 7 روز مانده به زایمان به آغل مخصوص زایمان ببرید. چنانچه بین 2 تا 7 روز ببرید، خوردن غذای خشک را حتی پیش از زایمان کاهش خواهد داد.
3.حفظ ثبات اجتماعی. هنگامی که گاوها را بین گروههای گاوهای دیگر راه می برید باعث استرس سایرین می گردید. بهترین انتخاب، روش همگی خارج / همگی داخل یا شیوۀ پر کردن متوالی است. یعنی آن دسته از گاوهایی که زایمان نزدیک به هم خواهند داشت را در بازۀ زمانی حداقل 21 روز قبل از زایمان در یک آغل نگه دارید. این امر ثبات اجتماعی فراوانی برای گاوهای شما خواهد داشت چرا که گاوهای جدیدی را به آغل نیاورده اید و بدین ترتیب تأثیر مثبتی هم بر روی مصرف غذای خشک و کاهش استرس آنها خواهید داشت.
4.زمان خواب را بیشتر کنید. این کار را با فراهم ساختن راحتی هرچه بیشتر حیوان می توانید عملی سازید. در واقع از آنجائیکه سُم حیوان در این مرحله بسیار آسیب پذیر می شود و ممکن است منجر به آسیب یا لنگ شدن حیوان گردد، بایستی دراز کشیدن حیوان بیشتر شود.
5.تسکین گرما. در دورۀ انتقال، بدن گاوها بیشتر مستعد است تا استرس گرمایی را به بیماری مبدل سازد و در دوران شیردهی شیر کمتری تولید کند. استفاده از پنکه با سرعت 8 کیلومتر در ساعت در محل استراحت گاوها به دراز کشیدن و استراحت آنها کمک می کند. آن دسته از گاوهایی که دچار استرس گرمایی می شوند زمان طولانی تری را سرپا می ایستند. افزایش استرس گرمایی منجر به کاهش مصرف خوراک و بالا رفتن ریسک لنگ شدن پا در گاوها می گردد.
6.درماتیت یا التهاب پوستی. به منظور جلوگیری از بروز این عارضه توصیه می شود که یک ماه پیش از آنکه شیر حیوان خشک شود و همان روز که شیر او قطع می شود سُم او تمیز و آراسته شود. این به شما امکان بازرسی گاو و بازرسی مجدد او را می دهد تا مشکلی برای سُم او به وجود نیامده باشد که منجر به لنگ شدن حیوان گردد.
به خاطر داشته باشید که در طول دوران خشک شدن شیر حیوان نیز پروتکل بهداشتی شستشوی سرپنجه و سُم را ادامه دهید تا خطر بروز درماتیت پوستی را کاهش دهید.
تأمین مواد معدنی برای گاوها در دورۀ انتقال
با در اختیار گذاشتن مواد معدنی و ریزمغذی ها برای گاوها در دورۀ انتقال، به حیوان کمک می کنید تا میزان انرژی مورد نیاز خود را تأمین کند و مواد مغذی لازم برای تولید شیر و باروری در دورۀ بعدی را به دست آورد.